Od paru lat obserwuje się znaczący rozwój medycyny transplantacyjnej, co skutkuje coraz to większym zainteresowaniem komórkami macierzystymi pozyskiwanymi z krwi pępowinowej. Ich unikatowe zdolności mogą przyczynić się nie tylko do poprawy jakości życia, ale także, w niektórych przypadkach je uratować.
Komórki macierzyste są to fundamentalne komórki organizmu, dające początek wszystkim tkankom i narządom. Należą do grupy komórek utworzonych zaraz po zapłodnieniu. Ich kluczową cechą jest zdolność samoodnowy – dzieląc się tworzą kopię siebie, co zapewnia ciągłe uzupełnienie strat wynikających ze zużywania się dojrzałych komórek, np. skóra, włosy, krew, a także posiadają zdolność do różnicowania się we wszystkie typy komórek dojrzałych [1,2].
Najstarszym źródłem komórek macierzystych jest szpik kostny, wraz ze wzrostem terapii, w których znalazły one zastosowanie, poszukiwano kolejnych miejsc, z których mogłyby być izolowane [1]. Do szpiku kostnego dołączyła więc mobilizowana krew obwodowa oraz krew pępowinowa [3]. Krew pępowinowa wytwarzana jest przez rozwijający się płód w organizmie matki. Zapewnia mu transport substancji odżywczych, niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka. Do tej wymiany - pomiędzy dzieckiem a matką, dochodzi poprzez pępowinę, jednak bez mieszania się krwi pępowinowej z krwią rodzicielki [4]. Warto tutaj podkreślić, iż pobór krwi pępowinowej jest znacznie mniej inwazyjny, od poboru szpiku kostnego. Pobierana jest z naczyń łożyska i pępowiny po jej odcięciu, w związku z tym nie stanowi żadnego zagrożenia, zarówno dla dziecka jak i dla matki [5].
Z każdym rokiem rośnie liczba schorzeń, które leczy się terapią, z użyciem komórek macierzystych. Powodem, dla którego komórki macierzyste wyizolowane z krwi pępowinowej są tak cenne jest fakt, iż są one mniej dojrzałe pod kątem immunologicznym i stopniem zróżnicowania, a także mają większy potencjał proliferacyjny - namnażania [4]. Co więcej, przeczep ich wiąże się z niskim ryzykiem odrzucenia, dzięki czemu można je transplantować niespokrewnionemu biorcy. Do najczęstszych terapii zalicza się leczenie nowotworów hematologicznych, a także choroby autoimmunologiczne. Trwają również badania nad zastosowaniem ich podczas procesów regeneracji, które mogłyby się okazać nową strategią w leczeniu schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak: Alzheimer, Parkinson, stwardnienie rozsiane, a także w przypadkach odbudowy blizn pozawałowych [3, 5, 6].
Powstawanie publicznych banków komórek macierzystych, wydaje się być ważnym krokiem, w kierunku rozwoju medycyny – poszukiwania nowych strategii leczenia chorób dotąd nieuleczalnych , a także badań naukowych – mogących przybliżyć poznanie mechanizmów zachodzących w ludzkim organizmie.
Ważnym argumentem przemawiającym za słusznością deponowania krwi pępowinowej jest Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 2012 roku, dotycząca dobrowolnego i nieodpłatnego dawstwa tkanek i komórek. Zakłada ona ułatwienie znalezienia odpowiednich dawców na terenie Europy, przez co zwiększenie szans na przeżycie osób pilnie potrzebujących przeszczepu. Z danych przedstawionych w Projekcie Rezolucji Parlamentu Europejskiego wynika, iż w całej Unii Europejskiej pobór krwi pępowinowej następuje tylko, w trakcie 1% wszystkich porodów. Tak mała ilość pobrań ogranicza perspektywę stosowania komórek macierzystych w terapii.
Wydaje się więc stosownym tworzenie nowych banków krwi pępowinowej, gdzie mogłaby być ona gromadzona, przetwarzana, przechowywana i dystrybuowana.
Gromadzenie krwi pępowinowej w Publicznym Banku Komórek Macierzystych w województwie świętokrzyskim stanowi pewne zabezpieczenie na przyszłość dla naszych dzieci, rodzeństwa, a także nas samych.
Warto więc dzielić się tak niezwykłym darem, który nic nie kosztuje.
Piśmiennictwo:
1 – M. Witoń Komórki macierzyste Lab. Med. (2007).
2 – ISSCR International Society for Stem Cell Research Stem cell facts (2011).
3 – S. Oleksy Komórki macierzyste jako źródło alternatywnej terapii (2011).
4 – A. Gese, K. Roszek – Metody wydajnej izolacji i hodowli mezenchymalnych komórek macierzystych z krwi pępowinowej Acta Haematologica Polonica (2011).
5 – M. Stolarek, A. Myśliwski Komórki macierzyste krwi pępowinowej Post. Biol. Kom. (2005).
6 – M. A. Sikora, W. L. Olszewski Komórki macierzyste – biologia i zastosowanie Terapeutyczne Post. Hig. Med. Dośw. (2004).